Door het coronavirus worden we geconfronteerd met de mogelijkheid dat wij of onze geliefden ineens ernstig ziek worden en het leven verliezen. Hoe kun je leven met de angst die dat oproept? We vroegen mensen die hier elke dag mee te maken hebben om advies: mensen met een ongeneeslijke ziekte en zorgverleners. Dit zijn hun (lees)tips.
> Geloof is het allerbelangrijkste
Op dit moment is mijn leven heel onzeker. Ik heb onlangs gehoord dat de kanker weer actief is. De hormoonkuur die ik kreeg, is uitgewerkt en vanwege corona is de voorgestelde behandeling met chemotabletten geen goed idee omdat mijn weerstand daardoor zal verminderen. Ik ben bang om besmet te raken met het coronavirus, met alle gevolgen van dien. En ik denk dat ik niet meer op een intensive care bed terecht zal komen. Kortom, ik heb genoeg reden tot angst en die ervaar ik nu ook wel. Het allerbelangrijkste dat mij helpt om mijn angstige gevoelens te stoppen is mijn geloof. Als ik ga tobben roep ik mijn ziel letterlijk tot de orde: niet bang zijn voor de onzekerheid van morgen. Ik breng mijn zorgen bij God. Dat geeft mij rust. Het is mijn overtuiging dat het, hoe dan ook, goed zal komen. Ook relativeren is voor mij heel belangrijk. Als mijn zoons en kleinkinderen mij een bezoekje achter glas brengen en zeggen dat ze van me houden, maakt dat mij rustig. “Wat een mooie sterke mensen zijn het geworden,” denk ik dan. “Ik kan ze met een gerust hart achterlaten.” En tot slot nog een aanrader voor mensen die op zoek zijn naar hoop en troost: alskankerjeraakt.nl.
Lenneke de Mooij heeft uitgezaaide eierstokkanker. Ze blogt erover en is actief voor Olijf, het netwerk voor vrouwen met gynaecologische kanker.
> Volhouden is de grootste uitdaging
Wanneer je wordt bedreigd door iets dat groter is dan je kunt bevatten, neemt de angst bezit van je. De ene na de andere verontrustende vraag dringt zich op. Vragen waar je geen antwoord op hebt. Je overlevingsinstinct neemt het over: niet alles komt goed binnen en sommige informatie gaat langs je heen. Je hoort het niet, omdat het te veel en/of te groot is. Als deze periode langer duurt, wen je aan gevoelens van angst en onzekerheid: het ongewone wordt steeds gewoner. Want ondanks je gevoelens van angst en het verliezen van controle wordt het toch telkens weer ochtend. Vanaf een bepaald moment dringt het tot je door dat je geniet van een ontmoeting, van een mooi lied of dat je lacht om een slechte grap. Het besef dat je leeft treedt weer meer op de voorgrond. Je bent op weg naar een nieuwe balans, een nieuwe realiteit inclusief angst en onzekerheid. De grootste uitdaging is volhouden. En wanneer je dan toch dreigt te vallen, heb je inmiddels geleerd dat je ook weer opkrabbelt.
Anne-Marie van Orsouw heeft uitgezaaide borstkanker. Ze blogt erover om anderen te helpen
> Houvast is niet mogelijk als je van de glijbaan vliegt
Sommige van mijn patiënten gaan het komende jaar dood. Maakt de corona-angst dit proces anders? Het valt me op dat de meesten niet in paniek zijn. Zouden de meeste palliatieve patiënten zich realiseren dat gezondheid en de dood zich niet volledig laat regisseren? Ja, sommigen hebben een zeer rusteloze geest en velen zoeken naar houvast. Maar de meesten realiseren ook dat houvast niet mogelijk is als je van de glijbaan vliegt. In haar boek “de laatste woorden van liefde” (2014) beschrijft Joan Halifax haar ervaringen en inzichten bij stervensprocessen. Hierin beschrijft ze praktische oefeningen, het belang van vriendschappelijkheid en de fundamentele onvoorspelbaarheid van dit wonderlijke wilde leven.
Coen Völker, GZ-psycholoog in de oncologie, co-auteur van het boek Angst na Kanker (2018)
> Accepteer je angst
In deze tijden zijn veel mensen angstig voor Corona. Vanuit mijn ervaringen wil ik de volgende tips geven:
– Accepteer je angst, het is heel normaal in deze situatie. Realiseer je dat je hierin niet alleen bent. Probeer op een liefdevolle manier steun en begrip te tonen naar elkaar.
– Doe dagelijks meditatieoefeningen
– Doe iets waarin je passie ligt, zelf zing ik iedere dag (ik zit op een koor en oefen thuis) of luister naar muziek.
– Probeer samen in huis leuke dingen te doen. Spelletjes bijvoorbeeld of koken als afleiding.
– Zorg voor een vaste structuur, dagritme.
– Houd hoop, vertrouwen en liefde.
Marcel Mossou heeft ongeneeslijke darmkanker
> Hou het bij de feiten
Deze angstige tijd voor iedereen zet mij ook aan het denken. Hoe ga ik eigenlijk om met gevoelens van angst? Ik woon in een gebied waar veel besmettingen zijn en ik heb kwetsbare familieleden om me heen. Vooral voor hen ben ik bang dat ze besmet worden. De vele berichten die voorbij komen op social media wakkeren bij mij het angstgevoel aan. De schokkende foto’s uit Italië en de onheilspellende statistieken in persoonlijke posts. Ik heb me voorgenomen om me zoveel mogelijk bij de feiten te houden: Ik check altijd de afzender van een bericht. Ik lees alleen nog maar nieuws en achtergronden van deskundige en betrouwbare media. En ik stuur geen berichten door van onbekende of onbetrouwbare bronnen.
Sandra Rijnen, uitgever bij Uitgeverij Zezz (over zorg en ziek-zijn) en projectleider gezondheidscommunicatie
> Echt luisteren
Veel van onze vrijwilligers zitten in een spagaat. Ze willen graag naar de mensen toe, maar dan komt de angst om de hoek kijken. Onzekerheid geeft angst. Wij luisteren, proberen een klankbord te zijn en ze te bevestigen in hun ideeën en wensen. Ze waarderen onze persoonlijke oprechte belangstelling. Al is het nu op afstand In deze tijd moet ik steeds denken aan het boek De lessen van Ubutu; De Afrikaanse filosofie voor een gelukkig leven van Mungi Ngomane. Hoe leren we bruggen te bouwen, echt te luisteren, tolerantie te tonen, het goede in de mensen te zien? Het kan ons helpen de relaties met onze partners, vrienden, familie en collega’s te verbeteren.
Ellen van der Weijde, coördinator VPTZ (Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg) West-Brabant & Tholen
> Ga er even voor zitten
Angst is een normale reactie op een (levens)bedreigende situatie en beschermt ons. Echter, als die angst gevoed wordt door gedachten, wordt de angst soms buitenproportioneel groot en staat deze niet meer in verhouding tot hetgeen er daadwerkelijk aan de hand is. Probeer niet te vechten tegen je angstige gevoelens of gedachten! Probeer ze niet weg te drukken. Ga er juist even voor zitten of liggen en ‘ervaar’ deze angst eens alsof je er als buitenstaander naar kijkt. Tegelijkertijd, probeer je de 4-7-8-ademhaling uit. 4 tellen diep inademen door je neus, 7 tellen adem vasthouden, 8 tellen rustig door de mond uitademen en bij iedere uitademing probeer je je lijf verder te ontspannen en je tegelijk te verbeelden dat je angst ook mee ontspant. Doe dit 3 á 4 keer of net zo lang als goed voelt. En doe deze oefening net zo vaak als nodig is. Na enkele dagen kun je al een andere beleving ervaren. Mocht dit niet helpen en is de angst (of jouw gedachte) jou de baas, dab is het altijd nuttig om jouw angstige gevoelens te delen met anderen. Een psycholoog, geestelijk verzorger of maatschappelijk werker kan soms al veel betekenen, zonder dat er medicatie aan te pas komt.
Robin Zuidam, voorzitter stichting Het Bezinningshuis
NB. Dit overzicht wordt regelmatig aangevuld met nieuwe tips. Heb jij een goed advies dat hier ontbreekt?
Mail het naar de redactie
IVY DE BLAEIJ
Ivy de Blaeij studeert verpleegkunde in Nijmegen. Ze bedacht het Gezondheidsdagboek toen ze er tijdens haar stages achter kwam dat veel mensen zelf geen goed overzicht hebben van hun gezondheidsklachten. Hierdoor worden klachten niet of nauwelijks behandeld.
