Je hebt het vast ook wel eens ervaren. Als je te maken hebt met zorg is goede communicatie cruciaal. Maar hoe doe je dat: beter communiceren voor betere zorg? Deze wetenschappelijke inzichten helpen je op weg.
Goede communicatie is een belangrijk onderdeel van de (palliatieve) zorg. Dat is allang bekend en er is dan ook veel aandacht voor. Toch is een goede afstemming tussen de arts of verpleegkundige en patiënt en naasten niet altijd vanzelfsprekend, weet onderzoeker Marijanne Engel. Ze onderzocht effectieve communicatie tussen zorgverleners, patiënten en naasten.
Al sta je er misschien niet altijd bij stil. Communicatie tussen patiënt en zorgverlener is een belangrijke rode draad in jullie relatie. Het draagt voor een belangrijk deel bij aan goede zorg. Een goede reden om eens onder te loep te nemen of er nog iets te verbeteren valt.
Samen met onderzoekscollega’s van het Erasmus MC en UMC Utrecht onderzocht Marijanne Engel effectieve communicatie tussen patiënt, naaste en zorgverlener in de palliatieve zorg. Marijanne. Dit zijn de belangrijkste inzichten uit haar onderzoek, waar je als zorgverlener ongeacht de setting waar je werkt je voordeel mee kunt doen.
Wees je ervan bewust dat alle communicatie twee kanten heeft. De ene kant is het uitwisselen van informatie, bijvoorbeeld over de diagnose of behandelopties. De andere kant is gericht op het bevorderen van de relatie met de patiënt en naaste en ruimte geven aan emoties.
Als zorgverlener geef je niet alleen informatie. Je krijgt ook informatie van je patiënt. Zij informeren je immers hoe het met ze gaat. Zijn de symptomen verbeterd of verslechterd? Zijn er nieuwe klachten opgetreden?
Veel van het contact is doelgericht en draait om afspraken maken en behandelingen bespreken. Patiënten en naasten stellen aandacht voor het niet-medische deel zeer op prijs. Die affectieve kant van het contact vinden ze erg waardevol. Vraag dus gerust hoe het thuis gaat. Of sta eens stil bij de emotionele kant van het ziek-zijn. En toon hardop begrip als je patiënt slecht nieuws heeft gekregen.
Continuïteit in de zorg is belangrijk voor patiënten. Een centraal aanspreekpunt voor zaken rond de zorg, zoals een casemanager, vinden ze dan ook erg prettig. En als iemand anders de zorg voor hen overneemt, willen patiënten graag weten waar ze terecht kunnen met hun vragen en problemen. Ook al maken ze er geen gebruik van, het idee dat ze bij iemand terecht kunnen als het nodig is, is geruststellend.
De zorg voor patiënten en naasten, zeker bij palliatieve zorg, draait om maatwerk. Timing is alles, dat geldt zeker voor de communicatie met je patiënt. Hoeveel informatie geef je wanneer? Bied een extra gesprek aan, bijvoorbeeld als iemand slecht nieuws heeft gekregen en tijd nodig heeft om dat te verwerken. Door het juiste moment te peilen kun je je patiënt echt helpen.
Misschien ben je je er niet van bewust, maar de (palliatieve) zorg heeft een eigen taalgebruik ontwikkeld waar patiënten en naasten lang niet altijd bekend mee zijn. Hierdoor begrijpen ze niet altijd wat er wordt gezegd. Veel mensen weten niet wat ‘ernstig ziek’ inhoudt of wat wordt bedoeld met comfortabel maken.
Voor naasten geldt dat ze zich vaak niet gezien voelen als partner of kind. Of in de zware rol van mantelzorger. Alleen al dat dit benoemd wordt, doet veel voor ze. Naasten vinden het ook prettig als ze een apart gesprek krijgen aangeboden, zodat ze zich kunnen voorbereiden op wat gaat komen. Als je dat als zorgverlener merkt, kun je ernaar vragen: vindt u het goed om hier alleen over door te praten? Uiteraard moet de patiënt hiermee akkoord gaan.
In dit wachtkamerpakket van samenwerkingspartner Pal voor u vind je uitgebreide informatie over waar je mee te maken krijgt in de laatste levensfase. Ja, hier wil ik meer van weten >>>
Gezondheidscommunicatiedeskundige Annemarie van Bergen volgt al jaren de ontwikkelingen over beter leven met (ernstige) ziekte. Ze schrijft en publiceert erover en helpt hiermee patiënten en naasten keuzes te maken voor een betere kwaliteit van leven. Annemarie is mede-initatiefnemer van Metzorgleven.nl, contentmanager bij Zezz Media en hoofdredacteur van Pal voor u.
Als ouder wil je je kind het liefst beschermen tegen narigheid. Je zegt liever geen dingen waar je kind verdrietig van wordt. Als een van de ouders kanker krijgt, is daar echter niet aan te ontkomen. De communicatie met kinderen hangt mede af van hun ontwikkelingsfase. Een paar communicatietips van kleuter tot puber.
Stel je voor: als je partner met pensioen gaat, spreek je deze toe als hologram. Of tijdens je uitvaart krijgen de aanwezigen je zelfgemaakte film van jouw leven te zien. Daarna kunnen ze op jouw memoriampagina laten weten wat ze ervan vonden. Of je praat met je overleden vader als chatbot, zoals James Vlahos en zijn Dadbot in Netflixserie Black Mirror. Er is digitaal leven na de dood, maar wil je dat ook? Zo denken jongeren erover.
Nu we zoveel online zijn, wordt ons digitale leven steeds belangrijker. Denk alleen al aan alle foto’s en filmpjes die je deelt op Instagram. Aan Netflixen of betalen via een Tikkie. Wat gebeurt er met je wachtwoorden en andere (geheime) gegevens als je overlijdt? Erica Witkamp van het Kenniscentrum Zorginnovatie houdt zich hier al een tijdje mee bezig. Ze zet je graag aan het denken over je digitaal nalatenschap.
Anne-Marie heeft een persoonlijk en confronterend gesprek met de dokter. Ze is helemaal van de kaart. Wat deel je dan in WhatsApp met familie en vrienden? En wat niet?
Voordat Lenneke ziek werd, was ze leidinggevende van een thuiszorgteam. Ze kwam bij zieke mensen thuis. Voerde gesprekken met mensen die niet meer beter konden worden en met mensen in hun allerlaatste levensfase. Ze luisterde naar hun zorgen, angst of juist een groot vertrouwen. Ze hoorde hun hoop of wanhoop. En vroeg zich vaak af: Wat kan ik zeggen om ze te troosten?
Het gezin van Karin is gelukkig. Samen vormen ze een goed geoliede machine. Alles loopt op rolletjes. Werk, sporten, huishouden en alles wat daarbij hoort, sociale contacten, vrije tijd met ontspanning. Tot die ene dag. De dag waarop Karin de diagnose borstkanker krijgt. Kanker in het gezin, hoe gaat ze dat aan de kinderen vertellen?
Anne-Marie is onderweg met een groepsreis voor singles. Dat doet ze vaker: in haar eentje op vakantie gaan. Vooraf bedenkt ze: vertel je je reisgenoten dat je kanker hebt?