Van nature ben ik niet zo assertief aangelegd. Wellicht is het daarom dat ik mensen bewonder die van zichzelf een zeker overwicht hebben. Klaartje* was zo iemand.
Een oersterke negentigjarige, die nooit een woord te veel zei. Maar als ze haar mond opendeed dan luísterde je. Ze was heel direct, recht voor zijn raap. Dat was niet altijd makkelijk, wel duidelijk. Je wist wat je aan haar had.
Op een dag sprak een verzorgende me aan toen ik over de afdeling liep. “Heb je tijd om bij Klaartje te gaan kijken? Ze komt sinds een paar dagen niet meer uit bed en slaapt heel veel. Waarschijnlijk komt ze hier niet doorheen.” Ik besloot meteen naar haar toe te gaan. Juist voor dit soort verzoeken probeer ik ‘lege plekken’ in mijn agenda te houden. De dood wacht tenslotte niet.
Naast het bed zat een vrouw die zichzelf voorstelde als de dochter. Dat het familie was zag ik in één oogopslag; dezelfde gelaatstrekken en dezelfde ‘power’. De naderende dood van haar moeder vervulde haar met gevoelens van verdriet, maar ook met dankbaarheid voor alle liefde, wijsheid en stevigheid die ze van haar had meegekregen. Een ‘erfenis’ die ze ook weer probeerde door te geven aan háár dochter, Klaartjes kleinkind. Iets waar ik me – als moeder van twee dochtertjes – alleen maar bij kon aansluiten. Het contact voelde meteen zo vertrouwd dat ik mijn hoop deelde dat mijn kinderen ook uitgroeien tot zelfverzekerde meiden die opgewassen zijn tegen de moeilijkheden die ze in hun leven onherroepelijk zullen tegenkomen.
“Nieuw leven en de naderende dood zo dicht bij elkaar”
De dagen die erop volgden, liep ik geregeld bij Klaartje binnen. Altijd was daar de dochter, vaak ook vergezeld door haar dochter, die op haar beurt weer haar eigen twee dochtertjes meenam. Vier generaties sterke vrouwen bij elkaar. Ik genoot er ontzettend van om te zien hoe liefdevol en harmonieus ze bij moeder en (overgroot)oma zaten. Het kleinste meisje was nog maar een paar maanden oud en lag vaak op het hoekje van Klaartjes bed te slapen. Prachtig om te zien, soms moeilijk ook. Nieuw leven en de naderende dood zo dicht bij elkaar.
Ze waakten bij haar zonder haar vast te willen houden. Want ze wisten dat dit niet kon. Ze wilden haar nabij zijn, zoals zij hen altijd nabij was geweest. Ze had hen door het leven gedragen, nu droegen ze haar als het ware het leven uit.
Klaartje stierf uiteindelijk heel ‘natuurlijk’, zonder medicatie. Omringd door allemaal sterke vrouwen, uit haar voortgekomen. Het kleintje op haar bed maakte de cirkel rond. Ooit hoop ik ook zo te mogen sterven.
*Vanwege de privacy zijn de namen gefingeerd.
Marieke Schoenmakers is geestelijk verzorger bij Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ). Hiervoor heeft ze vijf jaar in de ouderenzorg gewerkt. In haar blogs deelt ze informatie en ervaringen over wat ze meemaakt. Dat kun je hier lezen.