De telefoon gaat. “Het gaat niet goed met mevrouw De Beer*”, vertelt een verzorgende aan de andere kant van de lijn. Haar kinderen zijn al aan het waken.
laatste levensfase
In de palliatieve zorg zijn geestelijk verzorgers niet weg te denken. Ze geven aandacht aan levensvragen en zingeving. Geestelijk verzorgers Joep, Marleen en Petra beantwoorden de vraag: wat helpt bij een goed levenseinde?
Van nature ben ik niet zo assertief aangelegd. Wellicht is het daarom dat ik mensen bewonder die van zichzelf een zeker overwicht hebben. Klaartje* was zo iemand.
De eerste keer dat ik bij Anne* kwam kan ik me nog goed herinneren. Ik kwam kennismaken, me voorstellen als de nieuwe geestelijk verzorger.
Een delier is verwardheid, die binnen enkele uren of dagen ontstaat. Iemand met een delier kan opgewonden of onrustig zijn, of juist stil en teruggetrokken. Bij mensen in de laatste levensfase komt een delier best vaak voor. Hoe verzorg je een naaste met een delier?
Als je te horen hebt gekregen dat je niet meer beter wordt, weet je vaak niet wat er op je afkomt. NFK onderzocht drie belangrijke thema’s waar patiënten mee te maken krijgen: het gesprek waarin ze horen niet meer beter te worden, hulp van het ziekenhuis en praten over het levenseinde.
Mensen weten vaak heel goed wat ze willen na hun overlijden. De uitvaart, de erfenis; ze praten erover en leggen hun wensen vast. Maar hoe zit het met de laatste fase van het leven zelf? Wat vinden jij en je naasten daarin belangrijk? Ook hier geldt: praat erover en schrijf het op.
Los van de keuzes die je kan maken rondom het levenseinde, is het ook goed om op een andere manier eens stil te staan bij het feit dat je leven eerder voorbij kan zijn dan dat je misschien gedacht had. Misschien dat het noteren van jouw antwoorden op deze vragen je helpen om stil te staan bij jouw leven.
In een wilsverklaring leg je vast wat je wensen zijn omtrent het levenseinde. Als je zelf geen beslissingen meer kunt nemen, bijvoorbeeld omdat je in coma ligt, kun je zo toch aangeven bij je arts wat je wil. Met dit stappenplan kun je in 8 stappen een wilsverklaring schrijven.